Pag 193

(V)irgilianus ego iuvenum profectibus instans
Ordior extense fabilitatis opem.
Quisquis enim non est quin possit epistola doctus
(ha pudet) archanum pandere sepe suum?
Si super hoc tanti scripserunt ante magistri,
Sic potero clara rectior ire via.
(A)dolescentibus placidis animi claritate doctoris ad eloquentie collustrata fastigia
per dictaminum gradus pervenire nitentibus Johannes de Virgilio Dei gratia satis
notus salubris desiderii complementum.
Cum tanta sit rhethorice dignitas, ut totius eloquentie (cuius ipsa est species) per
antonomasiam Cicerone testante absoluto nomine sepius nuncupetur et inter ceteras
liberales artes tamquam Salamonis amica mirabilis altius enitescat, adeo ut nedum
complexa totaliter verum quadam solum eius particula que vocatur epistola rusticanos ad regum consilia provocet, divitiis locupletet egenos et indecores honoribus
condecoret, idcirco charitatis nostre specimina ego idem presentibus antefatus apicibus,
aurei fluminis ad undas alacriter quam. ut puto fructuose committo, ut exinde
cuiuscumque dictaminis scilicet epistolaris prosaici primitus inhaletis aureum licorem
et sitim vestram dulcis aque saliente rivulo ad votuin anime restringatis.
(A)d dictamen epistolare prosaicum via recta et facili comprehendendum hoc
ordine procedatur: primo siquidem est videndum quid sit dictamen in generali et
quot eius partes ut exinde posita eius species nocior habeatur; secundo de
cursibus et puntis agatur, sine quibus nullum dictamen prosaicum et epistolare precipue
mulcet aures auditoris; tertio de vitiis est agendum dictionum contextione
vitandis; quarto ad quosdam colores qui ad compositionem cursuum atque vocum
maxime faciunt inferemus; quinto ad doctrinam compositionis epistole adcedemus,
et erit finis.
Rethorice est scientia proferendi condicta cum ornatu verborum et pondere
sententiarum.
(D)ictamen est de una quaque materia et congrua et decora locutio. Congrua
dicitur presuppositione gracie, sine qua vituperabilis est ornatus. Decora dicitur
presuppositione rhethorice, sine cuius ministerio nullum rite dictamen excolitur.
Et dicitur dictamen a dicto, - as, quod est frequentativum huius verbi dico, -is.
Nam qui dicit frequenter dictat.
(D)ictaminis species sunt quatuor: metricum, ritimicum, prosaicum, permistum.
Metricum est quod constat ex metris, et dicitur a metron, mensura, quoniam metra