Vulterranorum iam dicto Rainerio, Pisanorum Consuli, ut iret cum eo per totum comitatum 
pisanum. 
A.D. MCLXV. Rainerius Gaitani et Lambertus Crassus Consules, et Ildebrandus 
quondam Pagani iuris doctus et Bernardus Maragonis iverunt per comitatum pisanum pro 
iustitiis et vindictis faciendis, usque ad castrum qui dicitur Scarlinum, in quo Consules 
miserunt, qui omnia precepta predictorum Consulum iuravere, et obsides VI pro libris C 
iam dictis Consulibus Pisanorum dederunt. Similiter omnia ista castella, scilicet Castrum de 
Vignale, Falli, Castellina, Mons Sancti Laurentii, Castolioni Bernardi, Cornia, Querceto, 
Casaliule, Buriano in Valle Cecine, in Valle Here Camporena, Vignale, Rocca Falfi, Tonda 
et alia plura, cum magno honore omnia precepta predictis Pisanorum Consulibus iuraverunt, 
et pro eisdem Consules ad eorum voluntatem recepere; et discordiam que erat intra castrum 
de Pecciole et Montem Cuccari de Letaniis plebis de Fabrica, per sententiam et laudamentum 
in scriptis diffinierunt, et per totam Vallem Here iustitias et vindictas fecerunt. Exinde 
pervenerunt ad Agnanum, castrum Vicecomitum, et in eo Consules miserunt, quod nulli 
Pisanorum Consules usque ad odiernum diem facere potuerunt. Nulli namque Consules duo 
exierunt de civitate Pisana, pro honore civitatis faciendo, cum duobus sapientibus qui tam 
gloriose civitatis honorem fecissent, et comitatum crevissent. 
A.D. MCLXV, in mense Aprilis. Parason iudex Turritanus, cum fratribus et avunculis 
suis pisanis, Barile, Gainello Paganello, et Paulo et Donnicellus Petrus iudex de Callari, 
frater iudicis Parasonis de Turre, fecerunt exercitum magnum supra Parasonem iudicem Arboree, 
pro multis iniuriis sibi illatis; et mense Aprili in Arboream intraverunt, palatia et 
domos multas destruxerunt et igne cremaverunt, viros et mulieres et spolia multa inde 
abstraxerunt. Parason itaque iudex Arboree cum uxore sue aufugit ad mansionem de Capre. 
Pro qua iniuria et obproprio Parason iudex misit suos legatos ad imperatorem Fredericum et  
Ianuenses, promittens eidem Imperatori XV milia librarum inter aurum et argentum, si 
de tam turpi iniuria eum vendicaret, et si totam Sardineam iurisdictioni Parasonis iudicis 
Arboree supponeret. Imperator autem, hoc audiens, suos legatos cum VII galeis Ianuensium 
et una galeota ad iudicem Parasonem in Arboream direxit. 
A.D. MCLXV. In mense Madio, Ildebrandus quondam Ranuccii Ianni, Consul Pisanorum
  |  
1 
  
  
  
5 
  
  
  
  
10 
  
  
  
  
15 
  
  
  
  
20 
  
  
  
  
25 
  
  
  
 
  |