Tertia distinctio

13. De principio
[1] Principium est id, quod se habet ad omnia, in ratione alicuius
prioritatis. Principium autem praecedit omnia sub ratione
sui ipsius, uidelicet in substantia bonitatem, magnitudinem et
cetera, esse ipsius substantiae principia informata, sub ratione
principii, suam propriam similitudinem dantis illis, ad ea substantiae
principia consistendum; sicut e contrario bonitas dat ipsi
principio similitudinem suam, eo quod informat illud esse bonum,
et magnitudo etiam, eo quod informat illud esse magnum,
et sic de aliis terminis huius Artis.
Et ideo, sicut principium prioritatem habet super alios terminos
huius Artis, quoad eius propriam essentiam et naturam, sic
eodem modo bonitas prioritatem habet essendi, prius ipsi principio,
sub ratione bonitatis ipsius principii, quam habet proprie
sub ratione bonitatis; similiter et magnitudo et cetera, suo modo.
Vnde constat unumquodque ipsorum principiorum suam prioritatem
habere in substantia esse prius et posterius prioritate alterius
principii, quare necessarium est ipsa principia omnia esse
aequalia tempore in substantia. Nam substantia, praeter hanc aequalitatem,
esse non posset nec aliquod ipsorum principiorum
esse suum quod, quid est, nec in alio sustentari.
Principium est substantiae pars, in qua ceterae partes substantiae
sub similitudinibus principii relucescunt. Principium igitur
uniuersale est et substantiale in substantia et quaecumque similitudines,
quas ceterae substantiae partes ab eo suscipiunt, sunt
sibi particulares, sicut patet in proprio principiatiuo et proprio
principiabili, qui sunt essentiales partes uniuersalis principii, in
quibus bonificatiuum et bonificabile uniuersalis bonitatis substantiae
assimilantur et informantur, ita quod ipsum bonificatiuum
est principiatiuum et bonificabile principiabile. Vnde necessario
constat alias partes substantiae in aliis esse et e contrario,
qualibet ipsarum partium se habente finaliter, formaliter et
materialiter ad aliam ad substantiam uniendam, quae existit totum
et efficiens et agens naturale de se ipso, aliud agens in suam
propriam similitudinem generis et speciei substantialiter et accidentaliter
producens.
Principium est ens simplex et substantiale in substantia; aliter
constarent alia principia ex aliis nec aliquod eorum entitatem
haberet simplicem et propriam de se ipso et sic esset substantia
de nihilo constituta; quare sic esset bonitas de magnitudine et e
contrario; et per consequens entitas cuiuslibet earum esset simpliciter
et primo de nihilo; sed eo quod esset, foret aliud et sic
esset et non esset, quod est contradictio manifesta.
Sed quoniam principium est causa simplex per se existens
suum quod, quid est in substantia, est bonitas principiatiua et
principiabilis de principio, et principium bonificatiuum et bonificabile
de bonitate et sic de magnitudine et cetera. Itaque quaelibet
pars substantiae similitudinem suam ad quamlibet aliam
substantiae partem transmittit, existens materia, de cuius entitate
propria similitudo procedit accidentaliter ad substantialem similitudinem,
ad substantiam de suis substantialibus et accidentalibus
partibus uniendam, quae propria principia eius existunt.
Si principium non esset pars substantialis in substantia, essent
finis, efficiens, forma et materia causae accidentales et sic uniretur
substantia ex accidentibus tantum, quod est impossibile; nec
etiam agens naturale posset producere principium de principio
nec alia accidentia in aliis sustentari sub substantiali subiecto
et producerentur accidentia de accidentibus, non autem ex substantialibus
partibus substantiae. Et quoniam haec omnia sunt
contra naturam et multa etiam alia, quae sequerentur, manifestum
est ergo principium esse substantiale in substantia, influens
et producens accidentale principium ex se ipso, sub quo
retinent habitum principii ceterae partes substantiales. Ex hoc
enim principio, intra substantiam habituatum, est amoratiuum et
amorabile intra substantiam et est hic habitus naturalis, sub cuius
habitu sunt ceteri habitus intrinseci principiabiles et amorabiles
ad essendum.
Inquirendo igitur hanc naturam principii et amoratiui et amorabilis
et applicando extrinseca opera ad intrinsecam naturam
sub habitu principii et amoris, traditur Ars annectendi uoluntatem
ad sic amandum amabile sub ratione principii naturalis amoris,
sicut existit intra substantiam, ut dictum est.
[2] Amoris principia sunt amans, amatus, amabilis et amare;
sine his quidem principiis esset otiosus amor, non habendo se
ad aliquod finem. Itaque bonitas, magnitudo et cetera, similitudines
suas amori non influerent neque principio nec e contrario;
et ita non esset aliquid amabile nec inceptibile in substantia,
quod est impossibile et contra experientiam et naturam amoris;
ergo principia ea, quae dicta sunt, esse oportet. Et quoniam
amans, substans rationi principii principians et rationi amoris
amans, de se ipso principiat amatum principiabile sub principii
ratione, istud quidem amatum est amabile, quoniam amans est
principians, sub ratione durationis principiantis amantis et amabilis
et amare, quod est quia duratio est principians sub ratione
principii et principium durans sub ratione durationis, prout in
eorum definitionibus praedictum est.
Durant ergo amans, amatus et amabilis et amare, et haec amoris
omnia principia tanta sunt in amoris bonitate, fine et concordantia,
quod non possunt esse maiora, quare uehementi amabilitate
sunt amabilia. Vnde praecipit haec Ars amatiua secundum
haec amoris principia uoluntatem ad amandum informari. Nam
ab hac informatione naturaliter uoluntas defendi non potest neque
naturalibus principiis resistere, cum agens dirigit illam ad ea
et a suis oppositis innaturalibus deuiat illam.
[3] Cum accidit indigentia ligandi uoluntatem ad bonum et intellectum
ad uerum sub ratione principii et spei, tunc praecipit
haec Ars recurrendum esse ad tertiam decimam regulam, quae
est de spe, et has duas definitiones praedictas ad eam applicari,
formando de ipsis tribus unum uniuersale, ex eisdem unitum et
concordatum. Et deinde sub illo uniuersali particulare desideratum
inquiri, applicando sic ad propositum, quod affirmando seu
negando, diligendo uel odiendo illud particulare, uniuersalis partes
permaneant concordantes, ut, si quis peccator, prae magnitudine
offensionis paratus desperare de misericordia Dei, redeat
et speret in misericordia Dei, consideret in huius regulae et praedictarum
definitionum processu et incipiat diligere secundum ea,
quae de spe et de amoris principio dicta sunt, incipiens secundum
praedictum processum spem habere. Nam itaque sperando
de misericordia Dei gratiam, donum et ueniam in tantum, quantum
de iustitia Dei magnam condemnationem, poterit uoluntas
eius cogi ad amandum misericordiam Dei et ad habendum spem
et amorem in domino Deo nostro.
14. De medio
[1] Medium est ipsum subiectum, per quod finis influit ad principium
et per quod principium refluit ad finem, naturam sapiens
utriusque et est etiam imago utriusque. Ipse quidem finis,
qui est in substantia principium substantiale, influit principio
substantiali suam similitudinem, uidelicet finem accidentalem,
quem dat ipsi principio cum omnibus illis similitudinibus, quas
ab aliis principiis finis acceptat; et refluit principium ipsi fini
quidquid ab illo recepit et adhuc propriam similitudinem cum
ceteris similitudinibus, quas ab aliis terminis sumit.
Et quoniam medium est ipsum subiectum, per quod haec
fluentia et refluentia transit, sumit ideo medium utriusque similitudinem,
scilicet influentis et refluentis et sapit utriusque naturam
et proprietatem, cum sit imago, in qua relucescunt natura et
proprietas utriusque; et cum medium sit principium substantiale,
tradit ideo similitudinem suam fini et principio, cum omnibus illis
similitudinibus, quas a ceteris principiis sumit; et quia principia
permanent id, quod sunt et unumquodque illorum in alio similitudinem
suam apponit, sequitur ex unitate omnium ipsorum
substantia et ex hoc, quod quodlibet eorum in alio ponit, accidentia
constant.
In hac quidem substantia est quaelibet pars alii parti medium,
sicut medium, quod est inter principium et finem et sicut finis
qui, sumens similitudinem medii, est medium inter medium substantiale
et principium substantiale. Similiter et principium, sumens
similitudinem medii, est medium inter finem substantialem
et medium substantiale; similiter etiam magnitudo, assumens
similitudinem medii substantialis, est medium inter bonitatem et
durationem, per quod bonitas est ratio bonae durationi et per
quod duratio est ratio duranti bonitati.
Istud autem medium magnitudinis, cum omnibus similitudinibus,
quas ex aliis principiis sumit, et etiam cum propria similitudine
magnitudinis habet esse; quodlibet ergo ipsorum principiorum
in alio consistit et cuiuslibet eorum similitudo de similitudine
cuiuslibet eorum uiuit, sicut bonitas amatiui de bonitate
amabilis uiuit et magnitudo huius de magnitudine illius, et e contrario;
sed cum influentia et refluentia similitudinum cessant,
tunc corrumpitur medium et moritur quaelibet similitudo et per
consequens substantia cadit in priuationem.
His igitur, in substantia sic existentibus, naturaliter innuit Ars
secundum intrinsecam operationem substantiae perquiri modum
extrinsece, per quod uiuit uoluntas in amare bonum et intellectus
in intelligere uerum. Hoc autem uiuere consistit in amare
uiuente de amante et de similitudinibus amabilis sub ratione bonitatis,
magnitudinis et cetera, sicut patet cum amans Deum diligit
sub ratione bonitatis, magnitudinis et cetera; et quoniam Deus
ratione cuiuslibet istorum existit amabilis, uiuit amare de amante,
cum sui amabilis similitudines amat et moritur, cum odit easdem,
diligens in eo contrarias similitudines eius.
Ad hoc ergo requirit Ars inter amantem et amabile medium docens
inquiri, quod constet ex similitudinibus ante dictis et illud
obiectiue inter suum naturalem amatiuum et amabile applicari,
ut per amborum naturam et ipsius medii coniungatur amare de
similitudinibus amantis et amati. Nam, sicut intellectum attingit
suum intelligibile per similitudines sui ipsius et sui intelligibilis,
existentes medium inter utrumque, ita eodem modo amatum
amabile suum attingit, cum similitudines sui amabilis ministrantur
eidem, quas docet Ars inueniri et in utriusque medio situari,
secundum quod in hoc capitulo traditur et in aliis huius Artis.
[2] Amoris medium est ipsum amare, quo se amant amans et
amatus. De amore est amatiuum et amabile et est totus praegnans
de amare, quod ex ipso amore et ex amatiuo et amabili nascitur
in amorem et in amatiuum et amabile et de istis in eisdem uiuit.
Sustentatur tamen in adiutorio bonificatiui et bonificabilis bonitatis,
de quibus bonificare oritur in amare et e contrario; et hoc
idem suo modo est de magnitudine, duratione et cetera.
Est ergo amare amoris medium, quo se amant amans et amatus,
cum uterque istorum est agens de amore sub ratione amatiui,
bonificatiui et cetera, et amabilis, bonificabilis et cetera; et
ad hanc actionem deducit Ars amatiua desiderantes amare, miscendo
principium cum principio et affirmando medium, quod sequitur
inde, per quod ligabilis est uoluntas ad amare amantis et
amati. Haec autem mixtio fit, sicut cum in amatiuo et amabili ponitur
bonificatiuum et bonificabile, magnificatiuum et magnificabile
et cetera; et inde necessarium est procedere ipsum amare,
quod inquirimus, ad quod amabilis est uoluntas cum mediis ante
dictis, quae amantia ita docet poni inter amatiuum et amabile, sicut
scientia inter intellectiuum et intelligibile docet eadem.
[3] Secundum ea, quae de amore sub forma medii et e contrario
dicta sunt, innuit Ars, cum habetur indigentia alicuius particularis
sub ratione consolationis, tunc has duas definitiones ad
quartam decimam regulam applicari, deinde illud elici secundum
processum ipsius regulae et duarum definitionum. Sicut cum quis
super aliquo damno sublato aut ex aliquo delicto, de quo paenitet,
desiderat consolari, oportet eum in Deo suam habere consolationem,
quoniam multo maior est influentia, quam Deus de
similibus suis influit in amare amici in Deo consolantis, quam
sunt omnia damna, quae possunt ab hominibus tolerari; et plus
est consolationem habere in bono, magno, durabili, potente, uirtuoso,
patiente amare, quam ex alicuius excessu illato desolari.
Naturalius enim est uoluntati hoc tale amare, quam ex aliqua
re desolationem habere, cum desolari de tam nobilibus similitudinibus
multiplicari non possit, sicut amare et consolari; et ideo
per ipsam maiorem nobilitatem similitudinum est magis uoluntas
ligabilis ad consolandum, quam ad desolandum et per consequens
ligabilis ad bonam desolationem sub ratione bonitatis,
magnitudinis et cetera, et ad malam desolationem sub ratione
malitiae, paruitatis et cetera.
His igitur omnibus ante dictis et multis aliis, docet regula in
duabus praedictis definitionibus inuenire uinculum uoluntatis ad
consolandum amicum in amato suo, secundum utriusque, scilicet
amantis et amati media, in quibus formantur amor et consolatio
et influentia et refluentia amandi et consolandi, cum quibus
omnibus ligatur uoluntas ad amandum consolari.
15. De fine
[1] Finis est id, cui principium acquiescit. Est autem in substantia
finis unum substantiale et simplex et naturale principiorum
ipsius substantiae, et existunt in ipso fine finitiuum et finibile,
simplicia et essentialia principia finis. Ipsum quidem finitiuum
similitudinem suam transmittit ad cetera principia substantiae,
sicut ad amatiuum, ad quod transmittit similitudinem suam in
hoc, quod finis amatiui est amare ac etiam transmittit ad ipsummet
amatiuum similitudinem sui finibilis principii, ut sit in amabili,
quod est finibile sub amoris ratione.
Transmittit ergo similitudinem suam ad amatiuum et similitudinem
sui proprii finibilis ad amabilem proprium ipsius amatiui
et hoc cum omnibus similitudinibus, quas amatiuum transmittit
ad cetera principia; amatiuum uero easdem, cum similitudinibus,
quas transmittunt ad eum cetera principia, recipit autem in
similitudinem suam et in similitudinem sui principii amabilis. Et
propter hoc amatiuum et eius amabile, cum suo proprio et substantiali
amare, acquiescunt fini, qui substantialiter naturalis substantiae
pars existit.
Fit autem haec quiescentia, quoniam finis dat amatiuo et amabili
et ipsi amare illorum quicquid conuenit eis sub ratione finis
amoris et bonitatis et cetera, et sub etiam sui ipsius ratione. Et
quoniam ipsa, scilicet amatiuum, amabile et amare, nullo alio indigent,
cum ipse finis omne necessarium in suis esse et eis, qui
ab aliis principiis sumunt, perficiat, quiescunt ideo illi fini, in quo
totam suam perfectionem consequuntur naturalem ad uniendum
de omnibus ipsis principiis substantiam, in qua et cuius sunt
amatiuum, amabile, amare et amor partes substantiales. Huic
ergo fini acquiescunt ceteri fines, quos ipse substantialis influit
ad cetera principia, qui scilicet fines influxi, accidentalia sunt
principia suo principio substantiali acquiescientia, de quo fluunt.
Et quoniam ipsa principia substantialia subiectata sunt eis finibus,
quos a substantiali fine receptant, transeunt ideo per ipsos
fines et fini substantiali, cum ipsis finibus, quos ab ipso fine recipiunt,
conquiescunt; ergo ceterae partes et substantiales et accidentales
conquiescunt et sunt quiescibiles in substantiali fine
substantiae.
Per haec igitur, quae dicta sunt, manifestata est doctrina, secundum
quam principia substantiae in substantiali fine quiescunt.
Est tamen iste finis principium in alio fine superiori quiescens,
ut in secunda regula dictum est, quare ad illa, quemadmodum
amatiuum ad amabile et utrumque istorum ad amare, sub
ratione finis uirtutum necesse est processum finis interioris substantiae
sequi, per quem uoluntas ligabilis est ad se mouere et
moueri in ligamine finis uirtutum ad finem dilectionis suae, hoc
est intelligendum, quod ab intrinsecitate substantiae similitudines
ad extrinseca opera deducantur, ligando cum illis fines operum
extrinsecorum, quod habet fieri eundo, loquendo, uestiendo,
aedificando, audiendo, uidendo, comedendo et cetera
huiusmodi.
Haec enim omnia finem habere requirunt secundum substantiae
finem, ut substantiali fini quiescere possint et perfectionem
ab eodem habere; et ad hoc alligabilis est uoluntas, cum praedicta
requies et perfectio finis sit ei naturalis, naturaliter uolibilis
et amabilis et oppositum huius odibile. Quoniam ergo ita est,
quod haec Ars cognitionem tradit de intrinseco fine substantiae
et de quiete principiorum eius et de fine et quiete, quos extra
substantiam docet esse finem amandi et amatiui et amabilis, traditur
doctrina ligandi uoluntatem ad amandum bonum, sub ratione
finis naturalis, ad quem ligabilis est uoluntas et intellectus
etiam ad uerum intelligendum; quoniam, sicut ex his, quae dicta
sunt, sequitur amantiae finis, sic eodem modo finis scientiae sequi
potest.
[2] Finis amoris est ipse, cui amans et amatus acquiescunt. Iste
igitur finis amoris in his, quae de sua definitione nunc dicta sunt,
significatur. Nam, cum amans de amato suo mente meditationem
concipit amorosam, secundum quod finis amoris in substantia
consistit, tunc in ipsa meditatione tali de fine amoris perfecta sub
ratione bonitatis, magnitudinis et cetera, requiescit; eodem modo
etiam requiescit amatus, sciens se diligi ab amante suo, amore
de bonitate, magnitudine et cetera, utriusque perfecto.
Et quoniam ista talis requies amabilis est sub fine amoris bonitatis,
magnitudinis et cetera, ligabile est ad amabilitatem suam
amatiuum naturale illius, qui diligit se intromittere de amore; illi
etenim ostendit amantia secundum processum suum ligari
suum amatiuum ad amare, cum amabilitate amati sub fine quietis
amandi.
[3] Cum amicum contigit amare amatum suum sub ratione finis
et contritionis et conscientiae, tunc eum oportet recurrere ad decimam
quintam regulam et, cum praedictis duabus definitionibus,
processum huius regulae et definitionum in amantia sequi, sicut
quod fit apud eum, qui paenitet se non multo magis suum bonum
amatum dilexisse sub ratione finis amoris amatiui, amabilis
et amandi; necnon apud eum, qui paenitet se suum bonum amatum
offendisse et egisse contra finem amoris amatiui et amabilis
et amandi et contra finem bonitatis cum malitia, et magnitudinis
cum paruitate et cetera. Ex hoc enim paenitere ita nascitur contritio
sub ratione amoris amatiui, amabilis et amandi, sicut conscientia
sub ratione sapientiae intellectiui, intelligibilis et intelligendi.
/*
Et quoniam ex contritione redundat labor amatiuo et ex conscientia
labor intellectiuo, est ideo finis contritionis restaurari
amatiuo suum amabile et finis conscientiae restaurari intellectiuo
suum intelligibile, sub ratione bonitatis, magnitudinis et cetera;
et hoc, cum tam frequenti et perseueranti intentionis restauratione,
ut principia sint in fine requiescibilia sine contritionis
et conscientiae passione. Ad ista, scilicet ad restaurationem et
requiem atque laboris elongationem, docet Ars quemcumque uenire,
qui huius Artis sequitur processum, miscendo adeo uehementer
alia principia in aliis, donec et ipsi fini et his, quae ad
finem et ad contritionem et conscientiam pertinent, acquiescant.
16. De maioritate
[1] Maioritas est imago magnitudinis immensitatis bonitatis, aeternitatis
et cetera. Est enim maioritas ipsa creatura, in qua dominus
Deus maximam immensitatem suae bonitatis, magnitudinis,
aeternitatis et cetera, significat, ut omni creatura maior et
magis amabilis cognoscatur. Maioritas uero unum est substantialium
principiorum, ut in substantia principia quaedam aliis possint
esse maiora, sicut principia substantialia maiora accidentalibus.
Bonitas enim substantialis maior est secundum suam propriam
entitatem, quam secundum magnitudinem suam, quam habet
sub ratione substantialis magnitudinis dantis eidem; ac etiam
bonitas accidentalis maior est secundum bonitatem substantialem
sibi subiectam, quam secundum magnitudinem per accidens
illi subiectam. Istae autem maioritates in substantia non possent
esse, nisi maioritas esset ens reale et substantiale in substantia,
sub cuius ratione cetera principia ita possint esse maiora, sicut
bona sub ratione bonitatis et magna sub ratione magnitudinis et
sic de aliis. Maioritas ergo in substantia principium est substantiale,
similitudinem suam ad cetera principia transmittens, sicut
ad bonitatem substantialem, cum ipsa bonitas substantialis sit
maior substantialiter, quam accidentaliter et maior sub ratione
formae, quam sub ratione materiae, et sicut etiam ad totum, quod
coniunctum de suis partibus maius est, quam aliqua pars eius.
Istae quidem similitudines, quas maioritas dat ceteris principiis,
sunt accidentia et habitus, sub quibus partes substantiae
aliae maiores aliis apparent, istis habitibus existentibus imaginibus,
in quibus repraesentantur principia substantialiter et etiam
accidentaliter, per quanto alii ipsorum habituum sunt imagines
aliorum. Isti autem habitus uehementius in substantiali maioritate
subiectati sunt, quam in ceteris principiis substantiae.
Maioritas autem duobus modis sumi potest, uidelicet: Maioritas
in substantia, prout dictum est, et maioritas in disparatis. Sed
maioritas in disparatis duobus modis existit. Vno modo cum existit
in humana ratione, nec est aliquid in realitate; et hoc modo
sumit ratio Deum maiorem creaturis, sumens istam maioritatem
inter Deum et creaturam; hoc quidem accidit, quia Deus ratione
suae magnitudinis est realiter magnus et creatura realiter
parua, comparando magnitudinem Dei ad magnitudinem creaturae;
et hoc idem est de bonitate Dei magna in magnitudine et de
bonitate creaturae parua in paruitate. Ergo ipsa maioritas comparata
de Deo ad creaturam, in quantum sumitur uniuersalis, non
est aliquod realiter, quoniam sic esset aliquod, quod nec esset
Deus neque creatura, quod est impossibile.
Alio uero modo existit maioritas in disparatis, cum habet esse
realiter, sicut in substantia et substantia, quae sub una radicali
bonitate et una radicali magnitudine et cetera, consistunt; uelut
in hoc homine, in quo plus est de elementis, quam in illo homine,
ipsis elementis in utroque existentibus partibus substantialibus,
substantibus realiter uniuersali maioritati, quae est uniuersalis
pars et simplex substantiae huius, quae est chaos, in qua
ceterae particulares indiuiduae substantiae sustentantur sub ratione
generationis et specierum.
Alius etiam modus considerabilis est in his, quae natura disparata
sunt, sed in esse unius substantiae sunt unita; sicut corpus
et anima unius hominis disparata sunt, cum anima de rebus intellectualibus
et corpus de rebus sensualibus constent. Est quidem
ipsa anima maior ipso corpore in eadem substantia, quia de
nobilioribus principiis constat; et de magnitudine bonitatis animae
et de paruitate bonitatis, quam corpus habet in comparatione
sui ad animam, unitur una maioritas in hominis substantia
realiter extensa, sub qua partes animae habituatae sunt maiores
esse partibus corporis.
Hanc igitur maioritatem et alias maioritates praedictas, innuit
Ars considerari et ad propositum applicari; per eas namque ligabilis
est uoluntas ad plus amandum ea, ubi plus est amabilitatis,
quam ea, ubi minus est amabilitatis, cum naturaliter uoluntas
plus debeat amare maiora, quam minora, quia maiora diligibilia
sunt super minora. Ergo, quia tradit Ars cognitionem maioritatis
et maioris amabilitatis rerum, est ipsa Ars ratio ligandi uoluntatem
plus ad obiecta sumptibilia de rebus magis diligibilibus,
quam de rebus minus diligibilibus; huius autem cognitionis doctrina
traditur ab Arte, uelut in eius processu per figuras, regulas,
definitiones, conditiones et quaestiones apparet.
[2] Maioritas amoris est ipsa, in qua amans et amatus aequales
sunt in amare; quoniam, cum amans et amatus in amare se
coaequant, ita quod in tantum amat amans amatum suum, quantum
se ipsum et e contrario, ipso amante diligente in tantum
amatum suum, quanta est sui entitas et amati et e contrario, sic
est in illo amare aequalitas amatiui, amantis et amabilis, amati et
amandi et amoris, et existunt in omnibus istis terminis bonitas,
magnitudo, duratio, potestas et cetera, aequales. Quocirca non
est in hoc amare minoritas nec per consequens maioritas; nam,
cum in eo non sit minoritas, impossibilis est in eo esse maioritas.
Ergo maior amoris maioritas est ipsa, in qua nec est realiter maioritas
nec minoritas, quia super istam amoris maioritatem nulla
maioritas esse potest.
Haec autem maior amoris maioritas desiderabilis est et ad eius
desiderabilitatem uoluntas ligabilis amare bonum, cum desiderabilitas
secundum maioritatem sit uehementius amabilis, quam secundum
minoritatem. Obiectando igitur maiorem maioritatem
amoris uoluntati ligatur uoluntas, prout ipsam eius obiectationem
docet Ars perquirendo maioritatem amoris et maioritatem bonitatis,
magnitudinis et cetera, per terminorum mixtionem, uelut
ipsius Artis processus manifestat.
[3] Requirit Ars ut is, qui uoluntatem suam alligari desiderat
ad bonum amandum et intellectum suum ad uerum intelligendum,
deducat has duas definitiones ad sextam decimam regulam.
Si tamen, sub ratione maioritatis et patientiae, uult uoluntatem
suam annecti, sicut si desideret patientiam, sub ratione maioris
amoris, innuit Ars eum habere patientiam et amoris maioritatem,
quod fit cum existit patiens sub hominibus se maioribus potestate
et sibi aequalibus ac etiam minoribus se dignitate et potestate
et in ceteris similibus principiis substantialibus; et hoc sic
habet esse, quod per omnes similitudines principiorum substantialium
sit patiens, ut patientia sit eidem amoris occasio boni,
magni et cetera.
Talis namque patientia ac etiam praedicta maioritas amoris
sunt multum amabiles, ad quarum amabilitatem uoluntas est annexibilis
cum omnibus similitudinibus substantialium principiorum.
Hanc autem annexionem docet Ars, tradens de ipsis principiis
et eorum similitudinibus cognitionem, repraesentando uoluntati
amabilitatem sub forma maioritatis amoris et patientiae,
quae naturaliter sunt amabiles uoluntati.