que ad usum civilem pertinent, ut est de vineis putandis et similibus,
sed de hiis que moribus et cetera. Moribus : id est iure consuetudinario.
Legibus : id est iure scripto. Rei : quedam litera habet "rei" et quedam
non et, si non ponatur, tunc "rei" non refertur ad id quod dictum est.
Auditorum : quo ad aliam licteram habet. Quo aptius fieri poterit : et
illa lictera plena est gratia. < Tria genera > Nota, quod diversimode,
ut dictum est in prohemio, ista tria dicuntur genera et species. Causarum :
questionum in circumsta<n>tiis inclusarum, que ypoteseos
appellantur secundum Boetium. Demonstrativum : de
preterito. Deliberativum: de futuro. Iudiciale : de presenti. Tribuitur : id est atribuitur
persone, id est in singulari vel plurali. Consultatione : id est
consulto. Suasionem : ut fiat. Disuasionem : ut non fiat. Ponitur in controversia :
id est magis quam alia duo. Petitionem :
premii vel pene; vel petitionem : quo ad autorem. Cum defension e: quo
ad rem. Demonstrativum : ut, verbi gratia, an Sortes sit dignus laude
vel vituperio. Deliberativum : an debeat fieri exercitus contra Aragonenses.
Iudiciale : an Sor commiserit omicidium in causa criminali,
an debeat michi decem in causa civili.
Nunc quas res : hec est illa pars tertia de qua superius est expressum,
in qua videlicet Tullius agit de quinque rebus quas debet orator
habere, que sunt presentis lectionis consequentes, que tractat
de tribus rebus que sunt necessaria oratori, per quas quinque res
predictas consequi poterimus et habere. Et dividitur presens lectio,
quia primo ponit quinque res quas debet habere orator; secundo ponit
earum descriptiones, ibi: Inventio ; tertio ponit illa tria per
que poterimus has res quinque assequi; quarto ponit illarum trium
descriptiones, ibi: Ars est.
Dicit igitur: Nunc enim quas res . Appellat partes
huius scientie, que ideo partes dicuntur et quia, si desunt oratori,
non poterit esse perfectus orator. Has causas : demonstrativum,
<deliberativum>, iudiciale. Ostendemus : in sequentibus, licet valde
remote ab hoc principio.
Elocutionem : in prosecutione elocutio est ultima, licet
hic memorando sit tertia, cuius ratio patebit inferius. Inventio : de
|
|