hac dictum est in veteri Rethorica, sed hic adhuc dicit de ea, ut contineat
partes scientie et ut addat. Verarum : quando veritas subest
inveniendis. Verisimilium : quando probabilitas tantum est in inveniendis.
Causam : demostrativam, deliberativam et iudicialem. Distributio :
que fit per divisionem. Ellocutio : dicta est ab 'e' quod
est extra et 'locutio', quoniam orator aperte et exterius in publico
et (?) debet dicere dicta sua. Accomodatio : adcomodare est aliquid
ad comodum dare. Rerum et verborum : bene dicit, quia memoria
tam naturalis quam artificiosa, quandoque de verbis, quandoque de
rebus. Dispositionis : secundum Boetium est rerum inventarum in
ordinem distributio. Pronuntiatio : inter elocutionem, que est tertia
res, et pronuntiationem, que est quarta, talis est differentia, quia elocutio
est materie, dictis et sententiis in se consideratis, sed pronuntiatio
considerat modum dicendi exterius in voce, vultu et gestu. Vultus :
quia ex vultu cognoscitur ius secundum solutionem et ab occursu
faciei sensatus. Vocis : ut sit quandoque submissa, quandoque
clamosa, quandoque acris, quandoque lenis, prout patebit inferius
in libro tertio. Gestus : nam secundum Salomonem incessus hominis
et risus dentium indicat de homine. Venustate : venustas dicitur
quasi venerabilis status.
Omnia : id est quinque res per ordinem supradictas. Rationemque
dicendi : hoc est quod superius erat dictum in fine prohemii,
artem sine assiduitate dicendi non multum iuvare, et quod erat
dictum in principio libri: oratoris officium est in dicendo. Impellimur :
nota violentiam generosam (?) qua bonus discipulus impellitur
a doctore. Diligentia : : nota diligentiam
adhibendam in querendo doctorem, quem debeamus utiliter imitari.
Assiduus usus qui consistit. Consuetudo : differt ab usu quia surgit
ex usu.
Quoniam igitur : est illa pars in qua Tullius ponit partes
instrumenti rethorice facultatis, que sunt sex, que etiam sunt partes
inventionis, que est prima res quam debet orator habere. Et hoc per
se dividitur, quoniam primo agit de exordio, secundo de narratione
et sic de singulis per ordinem, usque ad finem primi libri. Dividitur
iterum pars ista, quoniam primo ponit partes orationis, secundo
ponit earum diffinitiones, ibi: Exordium ; tertio, ut melius possit
loqui de partibus inventionis sive instrumenti rethorice facultatis, quod
instrumentum est oratio perpolita, quia oratio est ab inventione et
|
|