57 Quid dicemus de Hannibale, duce omnium prestantissimo,
qui ortus ex tali familia, tam insigni parente, adeo claruit rebus
gestis? An cum eius virtutes, ut Titus ait Livius, ingentia vitia
equarent, privabitur laude nobilitatis? Si enim paria erant vitia et
virtutes, neque nobilis neque ignobilis fuit. Idem de Pausania licet
sentire, quem in omni vita varium tum vitiis tum virtutibus deditum
tradunt. Vellem discere ab Aristotele, Laurenti, hoc enim disserendi
gratia loquor, quam originem esse nobilitatis velit: si virtutes
solas proferet, fortassis adsentiar; si adiunctas divitiis, audacter
repugnabo.
58 Nam cum he sint fortune munera, que pro illius voluntate
tenentur, et donari et auferri a fortuna nobilitas posset. Sed sit
opulentus cum virtute aliquis, dum vixit: hic partem nobilitatis,
divitias videlicet, virtus enim residebit penes parentem, poterit ad
filios transferre, qui, si neque paternam virtutem sequentur et opes
dissipabunt, ignobiles vivent. Sin vero in fortunam et virtutes succedent,
nobiles erunt. Sed cum res hominum sepe varientur nec in
eodem statu diutius perseverent, continget ut nepotes, fortune
donis spoliati, longe distent a vita superiorum. Ad hos nulla
descendet nobilitas. Rerum pronepotes, si proavorum avorumque
virtutes et divitias representent, nobilitate gaudebunt. Igitur longa
progenie excitabuntur ex eadem familia nunc nobiles nunc ignobiles,
nulla certa serie, nullo ordine prestituto, nihilque ad eam
generis nomine opitulante. Itaque facessant a nobilitate fortune,
res instabilis et arbitrii alieni! Nos aliquid eam esse arbitremur
quod situm existat in nostro iuditio et potestate neque nobis invitis
concedi aut eripi queat. Aristotelem vero, cum de re publica
scriberet, existimo vel communem opinionem secutum vel plusquam
philosophum deceat divitiis tribuisse».
59 Tum Laurentius: «Ego,» inquit «Nicolae, cum multis verbis
|
|