riga 92-211

Petrus itaque tamquam princeps et caput omnium, tamquam
prelatus omnium, tamquam pastor ovium, tamquam dux fidelium,
tamquam primam vocem in synodo habens, ut in fide catholica
fundanda primum ipsius fidei poneret fundamentum, aliis apostolis
astantibus et eius primam vocem expectantibus, inquit: CREDO
IN DEUM PATREM OMNIPOTENTEM, CREATOREM CELI ET TERRE.
Ecce inchoat Petrus tamquam maior et caput, unde non immerito
dictus est Cephas, id est caput sive initium, non tantum
inter apostolos sed etiam in ipsius fidei fundatione. Distinguamus
ergo verba Petri: credo in Deum. Non dicit: credo Deo vel credo
Deum. Aliud enim est credere Deo, aliud credere Deum, aliud
credere in Deum. Credere Deo est credere vera esse que loquitur
Deus, credere Deum est credere quod Deus sit, sed neutrum horum
est magnum quia neutrum est vite eterne meritorium: utrumque
enim horum et mali homines et demones credunt. Credere in
Deum est credendo in eum promoveri, credendo in eum ire, ei
per fidem et dilectionem inherere, ei per bonam operationem et
bonam voluntatem uniri. Hec ergo oratio, scilicet 'credo in Deum',
quendam processum, quendam accessum anime fidelis ad Deum
significat, cupientis inherere Deo per fidem et dilectionem sive
caritatem, et ei uniri per bonam operationem et bonam voluntatem,
ut sit sensus: credo in Deum, id est credendo in eum promoveor,
credendo in eum tendo, ei per fidem et dilectionem inhereo,
ei per bonam operationem et bonam voluntatem ardenter unior.
Qui hoc dicit et verum dicit, beatus est. Si dicat hoc mortali peccato
pollutus, mendax est. Talis enim non proficit in Deum sed
deficit a Deo, non accedit ad Deum sed recedit a Deo, non inheret
Deo sed discoheret a Deo, et ideo non credit in Deum quamvis
credat Deo et credat Deum. Scrutetur ergo quisque se antequam
hoc dicat, et si mortali peccato se infectum inveniret et noluerit
converti, potius taceat quam hoc dicat, ne hoc dicens tamquam
mendax Deo amplius displiceat. Veritati enim per mendacium
placere non potest, immo mentiendo perniciosus sibi est: " os enim
quod mentitur occidit animam ". Et alibi: " perdes omnes qui loquuntur
mendacium ". Sed si omni bona voluntate se ad Deum
convertit, secure dicat: credo in Deum. Deum singulariter dicit
ad distinctionem falsorum deorum et idolorum que Gentiles deos
esse credebant. Non enim est nisi unus Deus, dicente Moyse: " audi,
Israel, Dominus Deus tuus, Deus unus est ". Sed quia ille Deus
est tres persone, subdistinguit: Patrem, quasi: illum unum Deum
credo esse Patrem, illum unum credo esse Filium, illum unum
credo esse Spiritum sanctum, id est credo illam unam essentiam
esse tres personas, et illas tres personas esse unam essentiam et
non plures. Licet enim Pater non sit Filius vel Spiritus sanctus,
nec Filius sit Pater vel Spiritus sanctus, nec Spiritus sanctus sit
Pater vel Filius, tamen Pater et Filius et Spiritus sanctus sunt
unus Deus, una substantia sive essentia. Similiter unus Deus est Pater
et Filius et Spiritus sanctus. Hic Pater semper generat et ab eterno
generavit Filium, hic Filius semper generatur et ab eterno generatus
est a Patre, hic Spiritus sanctus semper procedit et ab eterno
processit a Patre et Filio. Hic Pater non fuit antequam Filius, nec
Pater et Filius antequam Spiritus sanctus, sed simul semper et
ante tempora et ab eterno fuerunt, et fuerunt Pater et Filius et
Spiritus sanctus, tres persone et unus Deus et una substantia et
semper equales: neque enim Pater est maior Filio vel Filius minor
Patre, neque Spiritus sanctus minor utroque, scilicet Patre et Filio,
sed equales. Difficilia sunt hec et in hac vita quasi incomprehensibilia,
sed tamen vi credenda quia aliter non est salus. Qui
ergo potest capere capiat, qui non potest capere credat et oret, ut
quod credit aliquando intelligat. Nisi enim quis credat, non intelligit.
Unde propheta Isaias: " nisi credideritis non intelligetis ". Est ergo
in talibus fides necessaria et meritoria. Fides enim non habet meritum
cui humana ratio prebet exemplum. Sequitur: omnipotentem.
Videtur ordo congruus ut continue diceretur sine interpositione:
credo in Deum Patrem et in Deum Filium et in Deum Spiritum
sanctum. Sed interseruntur ad determinationem Patris et
Filii quedam necessaria que non vacant a mysterio. Sunt enim quasi
quidam stimuli promotionis nostre in Patrem et Filium. Cum enim
audimus Patrem omnipotentem et creatorem celi et terre, magis
accendimur ad credendum in eum. Similiter cum audimus quod
Filius est Jesus, id est salvator, et quod est Christus, id est sacerdos
et rex noster, et quod pro nobis factus est homo et passus et mortuus
et quod iudicaturus est vivos et mortuos, magis et magis accendimur
ad credendum <in> eum. Prosequamur ergo litteram.
Patrem dico omnipotentem: sed nonne Filius est omnipotens et
Spiritus sanctus omnipotens? Ita enim dicit Athanasius in symbolo
suo: omnipotens Pater, omnipotens Filius, omnipotens Spiritus
sanctus, et hoc habet fides catholica. Quare ergo ad Patrem
adiungit omnipotentem et non ad Filium et non ad Spiritum sanctum?
Hoc ideo factum quia in creaturis ex antiquitate qua pater
est antiquior filio, in patre quidam defectus et quedam debilitas
notari solet, ut fortior et potentior sit iunior filius quam senior
pater. Ne ergo quis crederet <hoc> esse in Patre Deo et in Filio Deo,
ideo occurrit Scriptura dicens: Patrem omnipotentem, quia non
est minus potens qui sibi conservat omnipotentiam. Sed numquid
Deus Pater vel Deus Trinitas omnia potest? Non videtur, quia
non potest sedere, ambulare, currere et huiusmodi, que penitus
sunt aliena a natura divinitatis. Qualiter ergo dicitur omnipotens?
Sed non ideo minus dicitur Deus omnipotens vel quod possit omnia:
<que> enim huiusmodi in sua persona non possit, tamen ea facit
et operatur per alios et in aliis, et ideo non sunt aliena a Dei potentia.
Item Deus non potest mori, non potest percuti, vulnerari,
occidi et his passionibus ledi, sed per hoc non derogatur divine
potentie sed potius attribuitur: nam si huiusmodi passionibus
subiaceret, non esset omnipotens. <Quamquam> huiusmodi ei accidere
non possunt, potest tamen hec <in> aliis operari et operatur,
et ideo ab eius potentia non sunt aliena. Item Deus non potest
mentiri nec peccare, sed in hoc non detrahitur divine potentie:
non eius impotentie sed potentie dandum est quod ista non potest.
Posse enim peccare vel nihil est, vel est defectus et impotentie,
sicut non posse peccare est potentie. Unde Augustinus: " magna
Dei potentia est non posse mentiri ". <Ut> ergo omnis oppositio
removeatur, dicitur Deus omnipotens non quia possit omnia, scilicet
bona et mala, nec quia suscipiat in se quoslibet actus, sed
quia nihil potest pati et quia omnia quecumque voluerit facere
potest facere, et omnia quecumque vult fieri potest facere ut fiant
nec aliquid ad faciendum potest ei impedimentum affere vel ad
patiendum corruptionem inferre. Sequitur: creatorem celi et terre.
Ecce Petrus concordat cum Moyse, scilicet principium Symboli
cum principio veteris canonis ubi dictum est: " in principio creavit
Deus celum et terram ", et est sensus: in principio, scilicet
temporis, creavit Deus celum, id est celestia, terram, id est terrestria;
vel celum, id est invisibilia, terram, id est visibilia; vel celum,
id est duo superiora elementa, scilicet ignem et aerem, terram,
id est duo inferiora, scilicet aquam et terram; vel celum, id est angelicam
naturam et empyreum celum, quod quam cito fuit factum
statim angelis fuit repletum et huius nomine celi intelligitur continens
et contentum, et terram, id est materiam quatuor elementorum,
scilicet hylem, vel terram, id est quatuor elementa, id est
mundum sensibilem ex his constantem.