parte materie; secundo ex parte forme; tercio ex parte utriusque. Ex parte materie sic: figura constructionis est divisio vel separatio alicuius modi significandi vel proprietatis in constructione gramatice observande. Ex parte forme sic: figura est ratio excusativa vicii comissi contra modos significandi similitudinis vel proporcionis, necesaria propter expresionem conceptus; ex parte utriusque sic: figura est quoddam ens compositum ab intelectu ex vicio modorum significandi similitudinis vel proporcionis, tamquam ex materia et ex ratione excusativa talis vicii, tamquam ex forma ex necessitate conceptus exprimendi causata; vel, si volumus adherere litere auctoris gramatice, sic eam possemus di<f>finire: figura est immediata et intransitiva adiunctio diccionum in diversis accidentibus, id est in diversis modis similitudinis; sed suplendum est: vel proporcionis facta aliqua rationabili de causa. Et per hoc quod dicit "immediata" vult innuere quod inter diciones causantes figuram non debet cadere medium diversitatis et propter hoc quod dicit "intransitiva" vult innuere quod dictiones causantes figuram formaliter debent pertinere ad idem et propter hoc quod dixit "adiunctio dictionum" innuere voluit quod de figura constructionis loquebatur que in dicione unica non consistit; et ista figura comprehendit sub se V figuras, sicuti pene comuniter tenent omnes. "Pene" ideo dictum est quia de antitosis dubitatur utrum a gramatico debeat acceptari. Et sunt iste: prolensis, silensis, çeuma, sintosis et antitosis. Quare autem comprehendat sub se istas quinque figuras neque plures neque pautiores talis sufficientia consuevit assignari. Illa que construuntur figurate aut contruuntur gratia sui aut gratia alterius; si (f. 40r) gratia alterius sic habemus antitosis; si gratia sui et hoc duobus modis, quia aut gratia principalis intelectus et secundarii, aut secundarii tantum; si <secundari> tantum sic habemus sintesis; si gratia principalis et secundarii et hoc duobus modis: aut coniun<c>tim et divisim aut altero modo tantum; si coniun<c>tim et divisim sic habemus prolensim, si altero modo tantum et hoc dupliciter, quia aut coniun<c>tim tantum, et sic habemus silensim sive conceptionem, aut divisim tantum, et sic habemus çeuma. Distinctionem penes quam attenditur sufficientia talis non contingit variari pluribus modis et ideo non fuerunt plures neque pautiores.
Deinde circa testum regule duo videntur occurrere. Primo quia dicit quod figura est immediata; sed cum dicimus: "ego et tu legimus" manifestum est quod hic est figura. Et tamen hoc est medium diversitatis, scilicet "et". Ergo male videtur dicere regula. Item quia dicit intransitiva: nam cum dicimus: "ego et tu legimus Lucanum" vel: "nos legimus, ego Salustium, tu Lucanum", manifestum est quod iste constructiones sunt figurate. Et tamen sunt transitive, sicut ex verbis principalibus transeuntibus designatur; quare male videtur dicere auctor quando dicit
|
|