exornata sit, fidem non potest facere; si erit ficta, eo magis est conseruanda.
/*
De hiis rebus caute confingendum est; quibus in rebus tabule aut alicuius
firma auctoritas uidebitur interfuisse.
(21.) Causarum divisio in duas partes distributa est.
Primum percreata narracione debemus aperire quod nobis conueniat
cum aduersariis, quid in controuersia relinquatur. Demum, cum hoc
fecerimus, distributione uti debemus; ea diuiditur in duas partes in enuntiatione
et <in> expositione.
Enuntiatione utemur, cum dicemus de numero, quot de rebus dicturi
sumus. Eam plus quam trium partium numero contineri non opportet.
Nam et periculosum est, ne quando minus plus ue dicamus, et suspitionem
affert auditori meditationis et artificii, que res fidem abrogat orationis.
Expositio est, cum res de quibus dicturi sumus exponimus breuiter et
absolute.
(22.) De quarta et quinta et sexta parte orationis concionatorie est
sciendum quomodo de hiis promiscue tractat Tullius. Sed quantum ad
hanc artem spectat que illi subalternatur tanquam menbrum nobile, sic
erit notandum quod, habito principio et inuento uel insinuatione reperta,
ubi insinuatio habet locum, statim debemus post principium et insinuationem
narrationem aggredi, et breuiter et dilucide et uerisimiliter quantum
possumus enarrare.
Cauendum tamen ne narrationem que multa continet aliquando de
necessitate uelimus uiolenter abbreuiare, omissis aliquibus de contingentibus
uel necessariis. Narratione completa, oportet narrationem diuidere
et enuntiare, et enuntiata exornare. Quibus factis debemus exornata probare.
Dictis nostris confirmatis, debemus si qua dicantur in contrarium
confutare, hoc est <con>sensionem debitam dare. Sed quia confirmatio
dictorum nostrorum et confutatio aduersariorum tot exigit doctrinas
uarias quot sunt genera siue species siue indiuidua rerum de quibus potest
aliquis concionari, idcirco, quia talia sunt quasi infinita, et infinitorum
non potest dari doctrina nisi forsitan generalis, que datur pocius ab
intellectu naturali et ingenio quam doctrina, maxime in diuersis articulis,
idcirco istas duas partes, confirmationem et confutationem, necnon eam
que sequitur sextam partem, uidelicet conclusionem, relinquamus pocius
ingenio quam doctrine.
|
|