dulce et suave, molle et non durum, pulchrum et non turpe vel malum,
non obscurum vel ambiguum, non sophisticum, non iniuriosum nec
seditiosum, non irrisorium, non dolosum, non superbum nec otiosum.
Hoc denique trado tibi pro regula generali: quod omnia facta
que pietatem, extimationem, verecundiam nostram ledunt et, ut generaliter
dicam, contra bonos mores fiunt nec nos facere posse credendum
est, ut lex nostra dicit, ergo nec ea dicere debemus. Ait enim
Socrates: « Que facere turpe est, ea nec dicere honestum puto ».
Honesta igitur semper dicere debes, non solum inter extraneos, sed
etiam inter tuos. « Nec enim inhonestis verbis inter suos uti debet
qui honestis inter alios uti desiderat, cum in omni parte vite honestas
pernecessaria est ».
Et certe infinita exempla super hoc verbo « quid » ad eius expositionem
et intelligentiam dici valerent, sed hec ad presens tibi dicta
sufficiant.
[III]
Super hac dictione cui
Habito tractato super hiis duabus sillabis « quis » et quid » accedas
ad tractatum super hac dictione « cui ». Et certe, cum loqui desideras,
requiras cui loquaris, utrum amico an alii. Amico loqui bene et
recte potes, quia nichil est « dulcius quam habere amicum cum quo
tamquam cum te ipso loquaris ». Non tamen amico talia dicas de
quibus propalandis timeas, si inimucus postea fieret. Ait enim Seneca
in epistolis: « Sic loquaris cum amicis tamquam Deus audiat et sic vivas
cum hominibus tamquam Deus videat ». Et alius dixit: « Sic habeas
amicum ut non timeas ipsum fieri inimicum ». Et Petrus Alfonsus
dixit « propter amicos non probatos: « Provide tibi, semel de inimicis et
|
|