dona vivis et mortuorum filiis ac filiabus regalia promisit, mallens mori quam a suo periuro 
vinci, mallens sui et suorum militum corpora viriliter truncari e praelio, aut campo 
miscere. Cum altera autem dies venisset, imperator Henricus summo die crepusculo 
suorum militum universorum viribus collectis et animatis, et domno Tealdo sanctae 
Mediolanensis ecclesiae notario lanceam ipse custodiente, cum viginti mille militibus hoc 
in praelio nimia cupiditate anelantibus, armatorum virtute et animorum sagacitate hostes 
unanimiter continuo invadendo, fortiterque lanceis et ensibus atque sagittis feriendo in 
fugam convertit. Demum utrarumque partium strage per duos dies facta hominum innumerabilium, 
ac rege periuro Redulfo emortuo a milite imperatoris, qui et ipse in campo 
inter mortuos iacebat, elevans se graviter vulneratus.. ipsius, et. tota ense Teutonico 
truncavit, necnon sexaginta militibus electorum nobilium virorum, qui inter tantam 
stragem iussu imperatoris collecti cognosci potuerunt, acervatim combustis, imperator 
per quatuor dies intrans cum furore Saxoniam, omnes quos habere potuit, tam mares 
quam feminas, mutilando detruncavit. 
32. (IV, 2.)Post paucos interea dies clerici et laici Mediolanensium communicato ex 
communi conscilio, eorundem civium malorum, callidorum et simulatorum, qui provocant 
iram Dei, faece eliminata, sectarumque nequissimarum errore purgato, clericorumque 
multorum zinzaniis fugatis, tres viros diacones et notarium ad imperatorem, ut quemcumque 
anulo et virga laudando consentiret, archiepiscopum tenerent, unanimiter direxerunt. 
Quod ideo Romano imperatori ab Apostolico multisque episcopis olim concessum 
est, quatenus cum unaquaeque civitas unius sacerdotis vel levitae electionem canonice 
facere deberet, ut Romae multisque aliis civitatibus evenisse cognovimus, duas multo 
cum sanguine electiones facere satagebat. Quibus curiae regali representatis, imperator 
tacite quid isti aut Thealdus, quem diu animi et corporis scientia praepollentem cognoverat, 
valerent recogitans, tandem domnum Thealdum virum valentissimum, ex regia 
camera honorifice ornatum, ac anulo et virga sublimatum, cunctorum astantium vocibus 
laudatum, praesentibus civibus et absentibus universis dedit, atque ut honorifice Mediolanum 
reciperetur ac haberetur amicabiliter imperavit. Post paucos autem annos imperator 
omnium suorum malorum caput atque fomentum Romae fore conspiciens, ut ipsam 
civitatem atque Gregorium sibi adversantem sibique omnibus modis insidiantem obsideret, 
inenarrabili militum multitudine necnon episcoporum multorum corona vallatus venit in 
Italiam. Ubi cum pervenisset, et de eligendo pontifice primates consulerent Romano, 
et domnum Thealdum id ipsum recusantem eligere universi disposuissent, Guibertum 
Ravennatensem archiepiscopum simulque cardinalem elegerunt, ac electum summa cum 
diligentia et cunctorum laude ipsum dementum Graecis facetiis affluentem summa cum 
devotione consecrarunt. Hoc facto imperator cum universa multitudine et Pado nimio 
gelu rigidus ipsum et militiam universam tamquam serviens sustinente, ac domno Thealdo 
omnibus cum suffraganeis, praeter illos quos ipse Gregorius inlicite saeva interiocante 
pathalia, quam ipse incitaverat, a beati Ambrosii ecclesia abraserat, quam ob misterium 
Ambrosianum, quod ultra fas et nefas oderat, et militibus mille et electis quos ipse 
summis et ex propriis dispendiis ducendo alebat, in mense Decembris Romam castris 
ordinatis universis consedit. Ubi cum per menses septem imperator frustra armis et 
machinis laborasset, die quadam incompensate accedit, dum Teutonici universi gentesque 
diversae a bello laxatae quiescerent in castris, duo viri audacissimi, domni Thealdi 
et sancti Ambrosii de familia, pistor nomine Amizo, et camerlengus hostium camerae 
diu noctuque custodiens Ugo nomine, praelio et causis audacissimis assuefacti, armis et 
gladiis viriliter accincti, clanculo civitatis munitiones necnon et custodes turrium et murorum 
qualitates perscrutari cupientes, mutuo animati paulatim ac pedetentim murum 
machinis ex parte eruderatum ascenderunt. Qui videntes civitatis custodes dormire ac 
universa silentium tenere, gladiis illico evaginatis audacter alios truncabant dormientes,
  |  
  |